جوان آنلاین: یکی از سیاست‌های راهبردی ایران در زمینه توسعه بازار‌های صادراتی کشور، تمرکز بر حضور شرکت‌های برتر و مهم خارجی با داشتن حجم بالایی از زیرساخت‌های پالایشگاهی و پتروپالایشگاهی در سراسر دنیاست که ظرفیت ایجاد یک رابطه مالی جذاب و همچنین سودده برای دو طرف در توسعه میادین مشترک نفت و گاز کشور دارند. از همین رو در تکمیل سیاست‌های بازطراحی تجارت نفت و گاز ایران از سوی دولت، این رویکرد کلیدی تداوم بازآفرینی سیاست‌های تجاری حوزه انرژی با تکیه بر ایجاد جذابیت مالی برای توسعه میادین مشترک ایران از سوی شرکت‌های خارجی با بازار تضمین شده است. بر اساس برنامه هفتم توسعه ایران که اخیراً در مجلس تصویب شد، هدف اصلی شکستن انحصار دولت در توسعه میادین نفت و گاز است. این تغییر سیاست نیاز به تخصص، فناوری و سرمایه‌گذاری خارجی برای بهره‌برداری کامل از پتانسیل میادین مشترک ایران را تشخیص می‌دهد. دولت با اجازه دادن به شرکت‌های مهم داخلی و خارجی برای مشارکت در فرآیند توسعه، به دنبال ایجاد یک بخش انرژی رقابتی‌تر و پویاتر است.
دولت برای جذب شرکت‌های خارجی و تشویق مشارکت آنها در توسعه میادین مشترک نفت و گاز ایران، فرصت‌های مشارکتی را با ترتیبات مشارکت سود جذاب ارائه می‌دهد. این رویکرد برای ایجاد انگیزه در شرکت‌ها از طریق بازار تضمین شده برای نفت و گاز استخراج شده از این میادین طراحی شده است. با ایجاد روابط مالی سودمند متقابل، هم ایران و هم شرکت‌های شرکت‌کننده از افزایش تولید، دسترسی به بازار و تولید درآمد سود خواهند برد.
مزایای توسعه غیردولتی
چندین مزیت بالقوه مرتبط با توسعه غیردولتی میادین مشترک نفت و گاز ایران وجود دارد. اولاً مشارکت شرکت‌های بین‌المللی، فناوری، تخصص و مهارت‌های مدیریتی پیشرفتهای را به همراه دارد که می‌تواند کارایی تولید را افزایش داده و استخراج منابع را بهینه کند؛ که این می‌تواند منجر به افزایش خروجی و بهبود عملکرد عملیاتی شود. ثانیاً مشارکت با نهاد‌های خارجی می‌تواند انتقال دانش و ظرفیت‌سازی در بخش انرژی ایران را تسهیل کند. همکاری با شرکت های با تجربه امکان انتقال بهترین شیوه‌ها، پیشرفت های تکنولوژیکی و استاندارد‌های صنعت را فراهم می‌کند که می‌تواند به توسعه بلندمدت نیروی کار داخلی و زیرساخت کمک کند. علاوه بر این، توسعه غیردولتی می‌تواند سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی قابل توجهی را در صنعت انرژی ایران جذب کند. تزریق سرمایه از شرکت های خارجی می‌تواند به تأمین مالی اکتشاف، توسعه و نگهداری میادین نفت و گاز کمک کند و منجر به افزایش فرصت های شغلی، رشد اقتصادی و توسعه کلی ملی شود. در برنامه هفتم توسعه ایران که اخیراً به تصویب مجلس رسیده است، موضوع مربوط به شکستن انحصار توسعه میادین نفت و گاز کشور و امکان عقد قرارداد بین وزارت نفت ایران با شرکت‌های مهم داخلی و همچنین خارجی با توانمندی بازارسازی تضمینی برای نفت و گاز استخراج شده از میدان واگذار شده و همچنین پیشنهاد یک شراکت با سود بالا و جذاب برای توسعه میادین مشترک نفت و گاز کشور فراهم شده است. در همین رابطه پیرامون اهمیت احیای دوباره تجارت انرژی ایران با کمک توسعه غیردولتی میادین مشترک نفت و گاز کشور با دو تن از کارشناسان این حوزه گفتگو کردیم.
احیای دوباره تجارت انرژی ایران با کمک توسعه غیردولتی میادین مشترک نفت و گاز
فرشاد جامع کارشناس انرژی در رابطه با اهمیت شکستن انحصار توسعه به «جوان» گفت: ایران از دیرباز به صادرات نفت و گاز به عنوان منبع اصلی درآمد متکی بوده است. با این حال، نوسانات قیمت جهانی نفت و پتانسیل کاهش تقاضا در آینده، تنوع بخشی به اقتصاد کشور را ضروری می‌کند. هدف ایران با تشویق توسعه غیردولتی میادین مشترک نفت و گاز، جذب سرمایه‌گذاری در سایر بخش‌ها‌و کاهش وابستگی به صادرات هیدروکربن است. تقریباً هیچ کسی در این موضوع شک ندارد که اگر قرار است به بهره‌برداری از میادین نفت و گاز کشور بپردازیم، باید بهره برداری از میادین مشترک در اولویت باشد. دلیلش این است که دیگر معطل ما نمی‌مانند و با حداکثر توان به برداشت از میادین مشغول هستند.
وی ادامه داد: واقعیت این است که بهره برداری از میادین مشترک نفت و گاز نیاز به سرمایه های کلان دارد. معمولاً دولت‌ها در این زمینه از ظرفیت بخش خصوصی بهره می‌برند. مصوبه برنامه هفتم توسعه درخصوص مشارکت بخش خصوصی در بهره برداری از میادین نفت و گاز مشترک کشور در همین راستاست،، اما به زعم کارشناسان، نیاز است دولت اهتمام ویژه‌ای به تسهیل ورود بخش خصوصی به این حوزه را داشته باشد.
جامع تصریح کرد: برداشت از میادین نفت و گاز مشترک کشور، مزیت های زیادی برایمان دارد. از یک طرف زمینه را برای رفع ناترازی گاز کشور مهیا می‌کند و از طرف دیگر، بستر تقویت جایگاه کشور در بازار‌های بین‌المللی انرژی فراهم می‌شود. شرط بهره مندی از این مزایا این است که در عمل زمینه برای ورود بخش خصوصی واقعی داخلی و خارجی به پروژه های بالادستی صنایع نفت و گاز کشور فراهم شود.
این کارشناس انرژی در رابطه با امکان انتقال فناوری و توسعه فناورانه کشور در حوزه برداشت از میادین نفت و گاز کشور اظهار کرد: همکاری با شرکت های خارجی در توسعه میادین مشترک نفت و گاز ایران را قادر می‌سازد تا به فناوری‌ها، تجهیزات و تخصص های پیشرفته دسترسی پیدا کند. این انتقال دانش می‌تواند تأثیری دگرگون کننده بر صنعت انرژی داخلی، پرورش نوآوری، بهبود کارایی عملیاتی و ترویج استفاده از شیوه های دوستدار محیط‌زیست داشته باشد.
وی گفت: توسعه غیردولتی میادین مشترک اغلب شامل ساخت یا ارتقای زیرساخت‌ها، مانند خطوط لوله، پالایشگاه‌ها‌و تأسیسات ذخیره‌سازی می‌شود. این سرمایه‌گذاری‌ها می‌تواند کارایی حمل و نقل نفت و گاز را بهبود بخشد، قابلیت های پردازش را افزایش و ظرفیت های صادراتی را گسترش دهد. در نتیجه ایران می‌تواند جایگاه خود را به عنوان یک تأمین‌کننده قابل اعتماد انرژی تقویت و به طور بالقوه مشتریان بین‌المللی بیشتری را جذب کند.
وی در رابطه با افزایش اشتغال در کشور مرتبط با نقاط مربوط به میادین مشترک گفت: توسعه میادین مشترک نفت و گاز می‌تواند اثرات مثبت قابل توجهی بر جوامع محلی داشته باشد. هجوم سرمایه‌گذاری و ایجاد پروژه‌های جدید می‌تواند فرصت‌های شغلی ایجاد کند، مشاغل محلی را تقویت و رشد اقتصادی در مناطق اطراف را تحریک کند. علاوه بر این، شرکت‌های درگیر در فرآیند توسعه اغلب ابتکارات مسئولیت اجتماعی شرکتی از جمله پروژه‌های توسعه اجتماعی، آموزش و برنامه‌های مراقبت‌های بهداشتی را انجام می‌دهند که می‌تواند بیشتر به رفاه جمعیت محلی کمک کند.
جامع در رابطه با افزایش رشد اقتصادی و سرمایه‌گذاری خارجی شرکت‌ها در زمینه مشارکت برای توسعه میادین مشترک نفت و گاز کشور گفت: بازکردن قفل انحصاری بخش انرژی ایران به روی توسعه غیردولتی می‌تواند سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی بسیار مورد نیاز را جذب کند. شرکت‌های بین‌المللی اغلب تمایل بیشتری به سرمایه‌گذاری در پروژه‌ها دارند که در مالکیت و سود تولیدشده سهمی داشته باشند. این می‌تواند رشد اقتصادی را تحریک کند، درآمد‌های دولت را افزایش دهد و سرمایه‌ای را برای توسعه بیشتر در سایر بخش های اقتصاد فراهم کند. مشارکت شرکت های خارجی در توسعه میادین مشترک نفت و گاز باعث تقویت روابط نزدیک‌تر با شرکای بین‌المللی می‌شود. سرمایه‌گذاری های مشترک می‌تواند منجر به همکاری های دیپلماتیک بیشتر، یکپارچگی اقتصادی و ایجاد روابط بلندمدت براساس منافع متقابل شود. این می‌تواند جایگاه ایران را در جامعه جهانی افزایش دهد و به ثبات منطقه کمک کند.
وی در پایان گفت: توسعه غیردولتی میادین مشترک نفت و گاز ایران نشان‌دهنده تغییر سیاست مهمی است که هدف آن احیای و گسترش تجارت انرژی کشور است. ایران با جذب شرکت‌های خارجی با تخصص و منابع مالی، به دنبال بهینه‌سازی استخراج منابع، ارتقای پیشرفتهای فناوری، تحریک رشد اقتصادی و تقویت جایگاه خود در بازار جهانی انرژی است. در صورت اجرای موفقیت‌آمیز این استراتژی، می‌تواند به دوران جدیدی از شکوفایی و توسعه صنعت انرژی ایران منجر شود.
افزایش بهره‌وری تولید و بازارسازی تضمینی برای نفت و گاز ایران
فریدون عباسی، عضو کمیسیون انرژی مجلس با اشاره به این موضوع که برداشت از میادین مشترک نفت و گاز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، به «جوان» گفت: همسایگان در حال برداشت از میادین هستند و مخزن را از ارزش اقتصادی می‌اندازند. اگر می‌خواهیم سهم خود را از این میادین برداشت کنیم باید به فکر استفاده از تمامی ظرفیت‌ها‌در این زمینه باشیم.
وی ادامه داد: بخش خصوصی قابلیت های خوبی دارد و می‌توانیم از تخصص و سرمایه این بخش به نفع کشور بهره ببریم. دولت باید جدیت لازم را داشته باشد و زمینه را برای حضور این بخش در بهره‌برداری از میادین نفت و گاز مشترک کشور فراهم کند.
عضو کمیسیون انرژی مجلس خاطرنشان کرد: مصوبه اخیر برنامه هفتم توسعه در زمینه مشارکت بخش خصوصی در برداشت از میادین نفت و گاز مشترک مثبت ارزیابی می‌شود و می‌تواند زمینه‌ساز شکستن انحصار شرکت ملی نفت در بهره‌برداری از میادین باشد، اما شرطش این است که دولت زمینه های لازم را در این زمینه ایجاد کند.
عباسی، عضو کمیسیون انرژی مجلس گفت: متأسفانه روند رسیدن به یک قرارداد در وزارت نفت آنقدر پیچیده، سخت و طولانی است. به نحوی که سرمایه‌گذاران انگیزه‌ای برای این مشارکت در پروژه‌ها ندارند. یک قرارداد نمونه که تمام مسائل اقتصادی، اجرایی و حقوقی در آن مشخص شده باشد در دسترس نیست.
این عضو کمیسیون انرژی مجلس ادامه داد: وقتی صلاحیت یک سرمایه‌گذار تأیید می‌شود، روند انعقاد قرارداد با او باید حداکثر سه ماه طول بکشد، اما متأسفانه می‌بینیم که این امر بیش از چند سال به طول می‌انجامد. با این شرایط، سرمایه‌گذاران از کشور فراری می‌شوند و سرمایه‌ها‌را نمی‌توانیم حفظ کنیم. لازم است روند را تسهیل کنیم و انگیزه‌ای برای سرمایه‌گذاران به وجود بیاوریم.
عباسی عضو کمیسیون انرژی مجلس خاطرنشان کرد: عناصری وجود دارند که در مسیر انعقاد قرارداد با بخش خصوصی برای مشارکت در پروژه های بهره‌برداری از میادین اخلال ایجاد می‌کنند. این امر ممکن است بر اثر منافع شخصی یا نفوذ بیگانگان رخ دهد. باید دستگاه امنیتی کشور به بررسی این عوامل که باعث رکود و کمبود تولید می‌شوند، بپردازد و در راستای شناسایی و حذف آنها گام بردارد.
عباسی در رابطه با افزایش بهره وری کشور در حوزه برداشت نفت و گاز خاطرنشان کرد: بخش خصوصی از چابکی برخوردار است و انگیزه لازم را برای افزایش بهره‌وری پروژه‌ها دارد. این بخش برخلاف بخش دولتی، به دنبال حداکثرسازی منافع خودش است و به همین دلیل کار‌ها را به نحو احسن پیش می‌برد، از این منظر کشور نیز منتفع می‌شود.
عباسی عضو کمیسیون انرژی مجلس در پایان گفت: توسعه غیردولتی میادین مشترک نفت و گاز ایران پتانسیل قابل توجهی برای احیای تجارت انرژی کشور دارد. ایران با جذب شرکت‌های خارجی می‌تواند از تخصص، فناوری و منابع مالی خود برای بهینه‌سازی استخراج منابع، تنوع بخشیدن به اقتصاد و ترویج توسعه پایدار استفاده کند.
